Trong hệ thống Vinaya (Luật tạng), từ thời Đức Phật, việc giả danh Tăng hoặc tự khoác lên mình biểu tượng của đời sống Sa-môn vì bất kỳ mục đích nào ngoài phạm hạnh đều được xem là hành vi nguy hiểm và cần được nhận diện rõ ràng. Hán tạng gọi hành vi này là 盜僧相 — Đạo tăng tướng, còn truyền thống Pāli mô tả bằng thuật ngữ samaṇadussaṃ harati — “chiếm đoạt y phục của Sa-môn”, hay rộng hơn là parakassaṃ paribhogena acchindati — “chiếm dụng thứ không thuộc về mình để hưởng lợi”.
Một ngộ nhận phổ biến hiện nay là kiểu lập luận: Ông ta đâu tự nhận là tu sĩ, sao nói là giả Tăng hay trộm tăng tướng?
Lập luận ấy biểu hiện khuyết thiếu nhận thức Vinaya học (Vinayapiṭaka-vidyā), vì "trộm tướng" trong Phật học không phụ thuộc lời tự xưng, mà dựa trên hành vi chiếm dụng hình thức Tăng bảo nhằm tạo ấn tượng, uy tín hoặc quyền lực tinh thần.
Theo các bộ Mahāvagga và Cullavagga, tiêu chí để xác định hành vi phạm nằm ở ý đồ biểu tượng (symbolic appropriation) chứ không phải lời tuyên bố. Nói cách khác, nếu hành vi khiến quần chúng nhận định người ấy là Tăng, thì đã đủ yếu tố cấu thành “đạo tăng tướng”, bất kể người đó có nhận hay không.
Vậy câu hỏi đặt ra, nếu không phải Tăng, vì sao phải cạo đầu (剃髮), vì sao đắp y (袈裟), vì sao khất thực (piṇḍapāta), vì sao xưng là “người học theo Phật” như một bản thể tu sĩ?
Trong truyền thống Phật giáo, ba biểu tượng đó không phải thời trang, không phải phong cách cá nhân, mà là chế định thuộc về: Saṅghika-cīvara (y thuộc về Tăng đoàn); Samanera-lakkhaṇa (tướng trạng của người xuất gia); Brahmacariyavatta (hạnh của đời phạm hạnh). Chúng không thể được sử dụng như một ngôn ngữ biểu diễn (performative religiosity) để tạo ảnh hưởng.
Nếu một người cạo đầu, đắp y, khất thực, sử dụng ngôn ngữ tôn giáo như Tăng, lên mạng xưng “ta đang theo hạnh Phật, sống như Phật, làm theo giáo pháp”, thì dù không thốt ra câu "tôi là tu sĩ”, hành vi ấy đã đủ để quần chúng nhận định sai lầm rằng đây là thành viên của Saṅgha. Đó chính là bản chất của giả tu (假修) trong Phật học, tự tạo hình ảnh Tăng mà không được thọ giới đúng pháp.
Trong các bản luật Hán và Pāli, hành vi này được xem là phá hoại biểu tượng Tam bảo (三寶相破) và gây nhiễu nhận thức tôn giáo trong cộng đồng. Sự nguy hiểm không chỉ nằm ở việc cá nhân ấy vi phạm biểu tượng Phật giáo, mà ở hậu quả xã hội, khi người giả tướng hành vi sai trái, niềm tin vào Phật giáo bị tổn hại; Khi quần chúng không phân biệt thật–giả, tà kiến (micchā-diṭṭhi) tăng trưởng; Khi không còn chuẩn mực nhận diện Tăng bảo, Phật giáo bị giải thể thành sân khấu tâm linh. Đức Phật từng cảnh báo trong Aṅguttara Nikāya: Samaṇavesena ca hoti, na pana sīlena (Có thể khoác tướng Sa-môn, nhưng không có giới Sa-môn). Vậy nên, cần được hiểu rõ một điều rằng, trong Phật giáo, tướng không làm nên Tăng — nhưng kẻ mượn tướng Tăng để lợi dụng quần chúng là tội nhân đối với pháp chế của Đức Thế Tôn.
Cộng đồng Phật tử có chánh kiến phải đủ tỉnh táo để thấy rõ, không phải cứ "khoác áo" Phật mà trở thành người của Phật; nhưng cũng không thể "khoác áo" Phật rồi bảo mình không phải Tăng để thoát khỏi trách nhiệm đạo đức và pháp chế. Đó chính là bản chất của trộm tăng tướng — một hành vi không thể xem nhẹ và càng không thể bao biện bằng ngôn ngữ cảm tính, dù bất kì lí do gì, dù đó là thần tượng hay "Phật sống", bậc "Thánh" tự phong. Vì nó cực kì nguy ngại cho Phật giáo, ảnh hưởng nghiêm trọng đến Đạo Phật, xúc phạm đến Đức Phật một cách trực tiếp hay gián tiếp, hữu tình hay vô ý, làm biến hoại nhân cách, phá vỡ niềm tin, gây náo loạn trật tự xã hội và vô vàn hệ lụy khác - trước mắt và cả lâu dài.
Xin hãy tỉnh giác!
05.12.2025
Ngộ Minh Chương
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét